Iedereen met meer dan vier Joris Luyendijk-vinkjes zou het boek We Have A Dream moeten lezen, het tweede boek van Paul Beloy en Frank van Laeken. Eigenlijk zou iedereen dit boek moeten lezen, vooral als je denkt geen racist te zijn. Maar die boodschap had soms wel iets minder moralistisch mogen zijn.
Na het hoofdstuk over de geschiedenis van racisme, lijkt het thema op zijn minst een bedreigd fenomeen, maar helaas verandert racisme voortdurend van gedaante. Extreem-nationalisme neemt grotere vormen aan, mensen schuwen niet om racistische uitspraken te doen, vooral onder de anonimiteit van social media. Het volstaat niet meer om alleen maar te zeggen dat je tegen racisme bent, benadrukken Beloy en Van Laeken, iedereen moet zich er hardop tegen uitspreken.
We Have A Dream is een activistisch verslag tegen racisme waar een korte historie van racisme aan voorafgaat. Een prima verdedigbare keuze, zij het niet dat de auteurs de feiten niet altijd voor zich laten spreken. Ze geven de historische gebeurtenissen zo’n sterke afkeuring mee, alsof de lezer er nog van overtuigd moet worden dat racisme geen goede zaak is. Het boek zal vooral door de (passieve) niet-racist opgepakt worden, dus had de moralistische ondertoon iets minder gretig aanwezig mogen zijn.
Het doel is om de lezer uiteindelijk een aantal lessen mee te geven en in de tweede helft van het boek draagt het moralisme daar wel degelijk goed aan bij. De opgenomen persoonlijke verhalen van mensen die ervaringen hebben met racisme zijn zeer noodzakelijk om verteld te worden. Extra pijnlijk is dat het niet slechts een paar extreme voorbeelden zijn, maar voor sommige mensen de dagelijkse praktijk.
Je proeft dat de auteurs naar het laatste hoofdstuk toewerken, maar door hiermee tot het einde te wachten, is de rit lang. Dat er soms fanatiek met data en jaartallen wordt gestrooid helpt daar niet bij. Op het einde wordt vooral de zwijgende niet-racistische lezer beloond voor zijn wachten.
De boodschap: je mag niet langer wegkijken bij racisme, anders ben je onderdeel van het probleem. Voelt dat ongemakkelijk? Goed zo. We moeten aan het werk, zeggen de auteurs, allemaal, door actief anti-racist te zijn. “Antiracisme (…) is een actieve, permanente, consequente en attente strijd tegen vooroordelen, actieve en passieve discriminatie, pseudowetenschappelijke theorieën en witte dominantie.” Het is tijd dat we meer in contact komen met elkaar en elkaar niet meer als vreemdelingen zien.
We Have A Dream neemt de lezer mee langs pijnlijke en ongemakkelijke tijdlijnen en verhalen en roept op tot concrete oplossingen om racisme tegen te gaan. Op sommige momenten iets te moraliserend, op andere momenten met de sterke overtuiging dat het hoog tijd is om racisme te bestrijden, en het niet slechts passief af te keuren.
